Na okruglom stolu „Zaštita kulturno-historijskog naslijeđa, osvrt na kulu Džephanu“, organizovan u četvrtak Glavnom uredu Bošnjačkog nacionalnog vijeća (BNV) u Novom Pazaru, jedan od najistaknutijih ekperata današnjice u oblasti restauracije i konzervacije kulturno-historijskih objekata i obnove kulturnog naslijeđa u regionu i svijetu, Hadžimuhamedović je predočila da tom procesu treba osigurati inkluzivnost i zasnovati ga na participacij, prije svega, onih ljudi koji se sa ovim mjestom kulturnog naslijedja identificiraju.
“Proces promatrati u svjetlu njegovog značaja u historijskom urbanom krajoliku Novog Pazara, a osobito sa stanovišta da je kulturno pamćenje utisnuto u taj historijski urbani krajolik selektivno i sustavno razarano i da ljudi u Novom Pazaru imaju potrebu za uspostavom kontinuiteta u integralnom kulturnom pamćenju kroz rekonstrukciju fizičkog okvira koji to pamćenje osigurava”, istakla je profesorica Hadžimuhamedović koja se preko video obratila učesnicima skupa.
U konkretnom slučaju kule Džephane i arheološkoh iskopavanja na Bedemu u Novom Pazaru, prema njenom mišljenju, potrebno je izvršiti participativnu analizu vrijednosti, precizno utvrditi atribuite tih vrijednosti (materijalne i nematerijalne) i provesti test njihove autentičnosti.
“U svjetlu navedene analize, potreba i osjećanja ljudi iz Novog Pazara, presipitati predloženi projekat konzervacije, restauracije i interpretacije. S obzirom da je više puta spomenuto da nije poznato šta je autentični sloj, važno je naglasiti da u je savremenoj doktrini zaštite svaki sloj atribut neke vrijednosti i time ima potencijal da nosi autentičnost, međutim uvijek je posljednji poznati sloj predmet zaštite. Stariji slojevi se interpretiraju ili pokazuju samo ako to ne narušava integralnost posljednjeg sloja”, istakla je Hadžimuhamedović koja je član ekspertnog tima Vijeća Evrope za izradu nove evropske konvencije o značenju naslijeđa za društvo, član Upravnog odbora Vijeća Evrope za naslijeđe i član Parlamentarne skupštine ICCROM 2003., program-koordinator za Regionalni program zaštite kulturnog i prirodnog naslijeđa jugoistočne Evrope.
Predočila je da najnovije Upute ICOMOS-a I ICCROM.a o oporavku i rekonstrukcijikulturnog naslijedja insistiraju da su to procesi koji zahtijevaju planiranje, otvorenu diskusiju, pripremna istraživanja i temeljitu dokumentaciju.
“Oporavak i rekonstrukcija trebaju uključiti zajednicu koja se identificira sa naslijedjem i pomoći ljudima u izgradnji društvene kohezije, jačanju društvene otpornosti i stvaranju uvjeta za održivi razvoj. Važno je napomenuti da stupanj intervencije – prezervacija, restauracija, interpretacija, adaptacija za novu upotrebu ili rekonstrukcija treba proisteći iz temeljite analize stanja i raspoložive građe, kao i iz rezultata participativnog i inkluzivnog pristupa tom procesu”, ukazaje ona.
Upoređujući slučaj kule Džephane sa primjerom – Bagarti katedrala u Gruziji koja je interpretirana na osnovi projekta Andrea Brune koji je zanovan na istom pristupu, naglasila je da je ona skinuta sa liste svjetske baštine s obzirom na taj pristup.
______________________________________
Prof. Dr. Amra Hadžimuhamedović je eminentni stručnjak za konzervaciju, restauraciju i rekonstrukciju kulturnog naslijeđa. Studirala je arhitekturu i razvoj arhitekture i naselja na univerzitetima u Sarajevu i Beogradu. Dugogodišnja je predsjednice Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika u BiH, radila je kao glavni republički urbanističko-građevinski inspektor, pomoćnik ministra prostornog uređenja i okoliša Republike BiH, a potom i FBiH. Učestvovala u izradi i provedbi oko stotinu projekata i projektnih studija na polju zaštite naslijeđa, arhitekture, urbanizma i planiranja. Učestvovala je u više od 90 projekata, posebno značajnim za rekonstrukcije u polijeratnim prostorima i do sada objavila oko 50 radova u stručnim časopisima, magazinima, zbornicima sa savjetovanja i međunarodnih konferencija. Autor je knjige Zločin u općini Stolac i urednik knjiga: Ljudska prava i razaranje kulturnog pamćenja: slučaj Stoca, Naslijeđe i identitet i Urbanističko planiranje u procesu poslijeratne obnove i razvoja Bosne i Hercegovine. Predavanja o graditeljskom naslijeđu i njegovoj zaštiti držala na brojnim univerzitetima i institucijama u SAD i Evropi (Sarajevske sveske).
