Šta je zagađen vazduh?
Zagađen vazduh, pored osnovnih gasova koje treba da sadrži (azot, kiseonik, argon), sadrži još i sumpor dioksid, azot dioksid, ugljen monoksid, suspendovane čestice PM 2,5 ,PM 10, kao i koncentracije teških metala poput arsena, olova, kadijuma i nikla.
U suštini, za veću populaciju ljudi kojima nazivi hemijskih jedinjenja ništa ne govore, vazduh je zagađen kada osjećate njegov miris i kada možete da ga vidite.
Kako zagađen vazduh dolazi do naših organa?
Za uticaj na naše zdravlje su bitne PM čestice, takozvane suspendovane čestice ili “sitna prašina”, kako je nazivaju, jer zbog svoje male molekulske težine prolazi kroz respiratorni sistem, tačnije kroz najsitnije dijelove naših disajnih organa, to su alveole i iz njih direktno prelaze u krvotok. Kada dođu u krv, izazivaju promjene na svim organima.
Koji organi trpe posljedice?
Kao što sam napomenula, prvi organi koji se bore su disajni, pa tako pri kratkoročnom izlaganju zagađenom vazduhu možete osjetiti bol u grlu, pečenje ili svrab u grlu ili nosu, kašalj, otežano disanje, pri dužoj izloženosti može doći do razvoja bronhitisa, astme, hronične opstruktivne bolesti pluća, upale pluća, kao i karcinoma.
Iritirajući disajne puteve i kožu, može se povećati prodiranje polena u naš organizam, što objašnjava češće javljanje alergija u gradovima, nego u seoskim područjima, sa čistijim vazduhom. Defektna propusljivost površine tkiva može povećati rizik od infekcije, što nam dalje objašnjava duže trajanje bakterijske ili virusne respiratorne infekcije, ako smo ptethodno bili izloženi zagađenom vazduhu.
Ti navodi dokazani su brojnim naučnim radovima koji su objavljivani u proteklim godinama.
U Italiji je urađena studija koja je pokazala usku povezanost velike stope smrtnosti u gradovima na sjeveru Italije sa zagađenošću tih gradova. To bi u teoriji moglo da bude objašnjenje mortaliteta u Pazaru u toku epidemije Sars Covid19 virusom.
Udisanje zagađenog vazduha izaziva veći procenat kardiovaskularnih oboljenja, jedan od vodecih faktora rizika za moždani udar je upravo zagađen vazduh. PM čestice imaju mutageni efekat na humane ćelije, znači da osobe izložene zagađenom vazduhu imaju veće šanse da obole od karcinoma pluća, mokraćne bešike i karcinoma dojke.
Nažalost, nama najmilija populacija nije nimalo pošteđena, najosetljivija grupa su upravo bebe i mala djeca, kod kojih je primećen slab razvoj pluca i smanjen kapacitet pluća, pored ostalih tegoba i bolesti koje sam navela u textu.
Djeca nisu poštedjena čak ni prije rođenja, jer je dokazano da trudnice koje su izložene zagađenom vazduhu imaju veće šanse da rode dijete prevremeno, sa malom porođajnom težinom ili dijete koje će bolovati od dijabetesa, krvnog pritiska, poremećaja u kognitivnim funkcijama, kao i autizma.
Zagađen vazduh je uzrok prerane smrti, u Srbiji od zagađenja vazduha godišnje umre 6000 ljudi. Da je Novi Pazar predmet istraživanja, mislim da bi brojka bila zastrašujuća.
Pazar je bio najzagađeniji grad u Srbiji u 2021. god, a drugi u Evropi, prema podacima sa sajta IQ Air. Verovatno i ove godine idemo tim putem, nažalost. Zabrinjava činjenica da moji sugrađani nisu svjesni opasnosti i štetnosti vazduha koji udišemo.
Zdrava životna sredina važan je segment razmišljanja svakog stanovnika našeg grada. Osnovne informacije koje građani treba da imaju je kakav vazduh udišu, kakvu vodu piju i kakvu hranu jedu. Pored toga treba da znamo ko su najveći izvori zagađenja, gdje i kako se otpad obrađuje i odlaže, gdje završavaju otpadne vode, da li u okruženju imaju dovoljno zelenila.
Ovakva znanja moramo imati da bi svakodnevno donoslili ispravne odluke i mijenjali svoje ponašanje u skladu sa stanjem životne sredine. Naša životna sredina, voda, vazduh, zemlja su osnov postojanja i naš pravi emanet. Ako se ne založimo i zaštitimo našu životnu sredinu, ni ona nas neće štedeti.
Rođena 13. avgusta 1990. godine u Novom Pazaru. Trenutno na specijalističkim studijama oftalmologije, na medicinskom fakultetu Univerziteta u Beogradu.
Od završetka studija zaposlena u oftalmoloskoj ordinaciji Suljović u Novom Pazaru.
